KÖK HÜCEYRƏ TƏTBİQLƏRİ
Adamın öz dərisindən alınan dəri nümunəsi istifadə edilərək, xüsusi laboratoriya şəraitində istehsal edilən hüceyrələrin təkrar eyni adama inyeksiya şəklində verilməsi əməliyyatına ``kök hüceyrə`` müalicəsi deyilməkdədir. Kök hüceyrə müalicəsində istifadə edilən 'fibroblast' deyilən hüceyrələrdir.
Bu hüceyrələr cildimizin orta təbəqəsində yerləşir. Fibroblastlar dəriyə elastiklik təmin edən kollagen və elastik liflərin istehsalına liderlik edir. Beləcə dərinin cavanlaşmasını təmin etməkdədirlər. Fibroblastlar dərinin bərpa edilməsini təmin edən bəzi maddələrin istehsalında da köməkçi olurlar. Bu xüsusiyyətləri ilə cildin yenidən qurulması və dəridəki zədələnmələrin sağalmasına səbəb olurlar.
Kök hüceyrə müalicələri tibbdə bir çox sahədə istifadə edilməkdədir. Son illərdə dermatoloji xəstəliklərdə və kosmetik sahədə də istifadə edilməyə başlanmışdır. Ən çox dəri cavanlaşma müalicəsində, sızanaq izlərinin müalicəsində və yaraların sağalmasında tətbiq olunmaqdadır.
Kök hüceyrə müalicəsi üçün günəş görməyən bir sahədən – qulaq arxası - 3 mm diametrində bir dəri nümunəsi və bir miqdar qan alınır. Dəri nümunəsi və alınan qan, bu mövzuda təsdiq almış və təcrübə sahibi olan xüsusi bir laboratoriyaya göndərilir. Bu laboratoriyada dərinin orta təbəqəsində olan fibroblast hüceyrələri ayrılır və çoxaldılır. Əldə edilən fibroblast hüceyrələri dərinin orta təbəqəsinə xüsusi iynələrlə inyeksiya edilir. Ayda bir dəfə olmaq üzrə ümumi 3 seans tətbiq edilir.
Kök hüceyrəsi tətbiqləri harada həyata keçirilməlidir?
Kök hüceyrə tətbiqlərində inyeksiya materialının təmini üçün səhiyyə nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş və bu mövzuda təcrübə sahibi olan xüsusi laboratoriyalar tələb olunur. Bu laboratoriyalarda göndərilən dəri nümunəsinin hazırlanmasında keyfiyyətə nəzarət testlərinin keçirilməsi həyati əhəmiyyət daşıyır.
Kök hüceyrə müalicəsi dəri cavanlaşmasının müalicəsində tək başına həyata keçirilə bilər. Dəri cavanlaşmasının müalicəsində lazer və radio tezliyi müalicələri ilə birlikdə tətbiq edilə bilər.
Dəri cavanlaşma müalicəsində dolğu maddələrinə və ya BonTA qarşı allergiyası olanlarda kök hüceyrə tətbiq edilə bilər. Kök hüceyrə müalicəsində dolğu maddələri inyeksiyasında görülən yan təsirlər yoxdur.
Kök hüceyrə müalicəsi çuxur şəklində olan sızanaq yaralarının müalicəsində tətbiq oluna bilər.
Kök hüceyrə müalicələri yaxşılaşmayan ayaq yaralarında tətbiq oluna bilər.
Dəri cavanlanmasında kök hüceyrə müalicəsinin təsiri nədir və nə vaxt başlayır?
Kök hüceyrə müalicəsində istifadə edilən hüceyrələr fibroblastlardır. Bu hüceyrələr cildin elastikliyini və gərginliyini təmin edən kollagen və elastik liflərin əmələ gəlməsindən məsuldur. Yeni və təzə kollagen liflər dərini yeniləyərək daha cavan görünməsini təmin edir. Yeni kollagenlərin istehsalı dərhal meydana gəlməz. İnyeksiya edilən kök hüceyrələrin dərinin orta təbəqəsində yerləşməsi və yeni hüceyrələrin meydana gəlməsi üçün müəyyən müddət tələb olunur. Bu müddət təxminən 6 aydır. Kisaca olaraq, kök hüceyrə müalicəsindən sonra dəri cavanlaşma təsirinin görülməsi əməliyyatdan 6 ay sonra başlayır.
Sızanaq izlərində kök hüceyrə müalicəsi hansı yerdədir?
Yeniyetmə dövründə meydana gələn sızanaqların çətin sağalmasına bağlı sızanaq izləri meydana gəlməkdədir. Kök hüceyrə müalicəsi dərinin orta təbəqəsindəki bu zədəni təmir edir. Kök hüceyrə müalicəsində istifadə edilən fibroblastlar dərinin orta təbəqəsində bu zərəri təmir edən maddələrin qurulmasını təmin edir. Bu maddələr yeni və sağlam hüceyrələrin meydana gəlməsinə yol açaraq izləri müalicə edər.
Kök hüceyrə müalicəsi kosmetik dermatologiyasında yeni istifadə edilməyə başlanmışdır. Həyata keçirilən işlərdə təsir müddəti orta 2-3 ildir. Dərinin quruluşu, yaş, siqaret kimi vərdişlər müalicənin təsir müddətini dəyişdirə bilər. Kök hüceyrə müalicəsi digər kosmetik tətbiqləri ilə birlikdə (lazer, radio tezliyi kimi) həyata keçərsə təsir müddəti uzanar.
Riskləri varmı?
Kök hüceyrə müalicəsində adamın öz dərisindən əldə edilən maddələr inyeksiya edildiyi üçün hər hansı bir allergiya riski yoxdur. İnyeksiyadan əvvəl heç bir xüsusi alerji testinin keçirilməsi tələb olunmur. Tətbiqin sonunda yüngül qızartı, bənövşəyilik və şiş meydana gələ bilər, ancaq bu təsirlər 1-2 gündə keçər.