Saç dökülmelerinde rejeneratif tıp ve kök hücre uygulamaları
Saç dökülme problemi kişilerin görünümünü etkileyerek psikososyal açıdan sorunlara neden olabilir. Gerçekten zayıf görünen, sürekli dökülen saçlar ruhsal durumumuzu bozar, kendimizi kötü hissetmemize neden olur. Saç dökülme sorunları farklı nedenlere bağlı olabilir. Saç dökülme tedavilerinde etken olan nedenlere yönelik tedaviler yapılmalıdır. Son yıllarda gelişen teknoloji ile birlikte hücresel tedaviler yani rejeneratif tıp uygulamaları, saç dökülme tedavilerinde giderek artan oranda yer almaya başlamıştır. Hücresel tedaviler her tip saç dökülmesinde uygulanabilir ve etkilerine ait kanıtlar giderek artmaktadır.
Saç yapısında bulunan her bir kıl folikülünün (saç kılının) 3 büyüme evresi vardır: hızlı büyüme (anajen), büyümenin durağan fazı (katajen) ve dökülme fazı (telojen). Kıl köklerinde bulunan kök hücrelerin fonksiyonlarına göre kıllar bu yaşam evrelerini geçirerek dökülürler. Günde 100-150 tel saç dökülmesi normaldir. Ancak bazı durumlarda saçların bu yaşam evrelerinde sorunlar olur ve saçlarda daha çok dökülme başlar.
Genetik saç dökülmeleri (androgenetik alopesi, erkek tipi veya kadın tipi paternli dökülme) en sık görülen saç dökülmesidir. Genetik saç dökülmelerinde kılların kök hücre seviyelerinde genetik olarak kodlanmış hormon duyarlılığında artış veya hormon sistemlerinde görev alan bazı enzimlerin aktivitesindeki artış kritik rol oynar. Ek olarak kıl kök hücrelerinde çevresel faktörler ve oksidadif stresin etkisiyle inflamatuar bir süreç yani iltihabi bir reaksiyon varlığı da son yapılan çalışmalarda saptanmıştır.
Yaşa bağlı kıl kökü hücrelerinin zayıflamasıyla saç dökülmeleri görülür. Senil alopesi dediğimiz bu durumda dökülme fazı uzar, saçların büyüme fazı kısalır.
Çeşitli ateşli hastalıklar, stres, ilaçlar ve vitamin eksiklikleri de saç dökülmelerine neden olur.
Alopesi areata (saçkıran) en sık strese bağlı kıl köklerinde şiddetli bir iltihabi reaksyon yaparak bölgesel dökülmelere neden olur. Kıl köklerinde hücresel seviyede oluşan reaksiyonlar ve oksidadif stres kökleride zayıflama yapar. Saçkıran bazı otoimmün hastalıklarla (lupus, hoshimoto vd) birlikte de görülebilir.
Saç dökülmelerinde tedavi yaklaşımı saç dökülme tipine göre belirlenmelidir. Ancak tüm dökülme tiplerinde kıl köklerinde hücresel düzeyde değişiklikler olmaktadır. O nedenle hücresel tedaviler her saç dökülme tipinde uygulanabilir. Geleneksel tedavilerin yeterli olmadığı veya etkili olmadığı durumlarda hücresel tedaviler yapılabilir. Hücresel tedavilerin etkisi ile ilgili son yıllarda artan sayıda bilimsel çalışma ve kanıt vardır.
Hücresel tedaviler
Tıpta hücresel tedaviler bozulmuş veya azalmış hücresel yapıyı tamir ederek hücrelerin, dokuların ve organların yenilenmesini sağlar. Hücresel tedavileri için kullanılan ürünler farklı kaynaklardan elde edilir. En sık deri dokusu, yağ dokusu, kan ve yenidoğan göbek kordonu kullanılmaktadır.
Saç dökülme tedavilerinde kullanılan hücresel uygulamalar:
- PRP
Saç dökülmelerinde en fazla kullanılan yöntemlerden biridir. PRP yani trombositten zengin plazma dediğimiz ürün kandan elde edilir. Kan özel bir santrifüj makinasında belli hızda ve sürede döndürülür ve bu işlem sonrasında elde edilen plazma (kanın hücresiz bölümü) kullanılır. Bu plazma içinde çok sayıda büyüme faktörü bulunur ve bu büyüme faktörleri kıl köklerinin ana kök hücrelerinin büyümesine neden olur. PRP tüm saç dökülme tiplerinde uygulanabilir. Uygulama ayda 1 seans olmak üzere 4-6 seans yapılabilir. PRP tedavileri, mezoterapi tedavileri ile birlikte uygulanabilir.
- Exosomlar
Exosomlar, laboratuvar ortamında özel geliştirilmiş hücrelerden (en sık yenidoğan göbek kordonu kullanılır) elde edilen protein yapısında maddelerdir. Bu protein yapısındaki madde biyoaktif moleküller içerir. Exosomlar hücrelerarası haberleşmeyi sağlar ve içeriğindeki biyoaktif moleküller aracılığıyla etki ederler
Exosom sistemleri özel laboratuvar koşullarında üretilir. İmmunojenik etkisi düşüktür (insan bağışıklık sistemine olumsuz etkisi azdır). İnsan vücut sistemi ile uyumludur. Hedef dokuya penetrasyonu güçlüdür. Uygulama yapılan alanda sadece hedeflenen hücrelerin çoğalmasını sağlar.
Exosom uygulamaları her tip saç dökülmesinde uygulanabilir. Direkt enjeksiyon şeklinde, dermapen veya dermaroller ile beraber veya ev ürünü olarak saç losyonları şeklinde tedavi kullanılabilir.
- Kök hücre uygulamaları
Saçlardan alınan örnek cilt dokuları veya yağ dokudan elde edilen mezenkimal kök hücre uygulamaları daha sofistike uygulamalardır.
Saçlarda küçük biyopsi aletleri (punch) ile 2-3mm çapında 3-6 adet örnek materyal alınır. Materyal Sağlık Bakanlığı tarafından onaylı özel kök hücre laboratuvarlarından birine gönderilir. Burada özel işlemlerden geçirilerek bir enjeksiyon ürünü üretilir. Bu ürün 15 gün ara ile saçlara enjekte edilir.
Yağ dokudan elde edilen materyal ise mezenkimal kök hücre olarak bilinir. Yağ doku en çok karın bölgesinden alınır. Bu amaçla geliştirilmiş özel operasyon kitleri ile klinik ortamında yapılabilir ya da ameliyathane şartlarında yağ aldırma işlemi yapılarak elde edilir. Elde edilen malzeme özel bir yıkama işleminden geçirilerek saçlara enjekte edilir.
Kaynaklar
- Devjani S, Ezemma O, Kelley K, Stratton E, Senna M. Androgenetic Alopecia: Therapy Update. Drugs (2023) 83:701–715
- Zhang B, Gong J, He L, Khan A, Xiong T, Shen H and Li Z (2022), Exosomes based advancements for application in medical aesthetics. Front. Bioeng. Biotechnol. 10:1083640. doi: 10.3389/fbioe.2022.1083640
-
Shimizu Y, Hosea Ntege E, Sunami H, Inoue Y. Regenerative medicine strategies for hair growth and regeneration: A narrative review of literatüre. Regenerative Therapy
December 2022, 527-539