Covid 19 infeksiyonu ve cilt sağlığı üzerine etkisi
Covid 19 infeksiyonu ve cilt sağlığı üzerine etkisi
Aralık 2019 tarihinde Çinin Wuhan kentinde başlayan açıklanamayan zatürre olguları başladı. Bu zatürreye neden olan etkenin yeni bir coronavirus olan “şiddetli akut respiratuar sendrom coronavirus 2 (SARS-CoV-2) isimli olan bir virüstü ve bu virusun neden olduğu hastalık COVİD-19 olarak isimlendirildi. (Coronavirus gastalığı-2019). Şubat 2020 itibariyle virüs tüm dünyaya yayılmaya başladı ve 11 Mart 2020 tarihinde dünya sağlık örgütü bu durumu pandemi (dünya çapında salgın hastalık) olarak tanımladı. Son durum WHO (dünya sağlık örgütü) web sitesinden aldığımız bilgilere göre (31.03.2020) hastalık 204 ülkede mevcut, toplam hasta sayısı 697.000, ölü sayısı ise 33 250 civarında..Ülkemizde de hastalık ve ölüm sayısı her geçen gün artıyor.
Covid-19 hastalığının bulguları nelerdir?
Covid 19 hastalığının en sık görülen bulguları ateş, halsizlik, kuru öksürük, iştahsızlık, solunum zorluğu, burun akıntısı, koku ve tat alma duyusunda bozulma, karın ağrısı, ishaldir. Laboratuvar bulguları lenfopeni ve LDH seviyesinde artma görülür. Tipik akciğer tomografi görüntüsü (buzlu cam manzarası şeklinde) vardır. Tanıyı koymak için virus burun ve boğaz sürüntüsünden alınan örneklerle izole edilebilir. (PCR testi ile)
Hastalık oldukça bulaşıcıdır. Virus insandan insana bulaşmaktadır. Damlacık yoluyla (hastalıklı kişilerin öksürmesi, burun akıntısı, konuşması ile) veya hastalıklı sekresyonlara temas yoluyla geçiş olmaktadır. Hastalıklı sekresyonlara/yüzeylere temas sonrası temas edilen elin göz, burun ve ağıza dokunulması sonucu hastalık bulaşabilir. Virus vücuda girdikten sonra 14 gün içinde hastalık belirtileri başlamaktadır. Ancak her virüsü alan kişide hastalık belirtileri görülmeyebilir. Bu durum asemptomatik olarak adlandırılmaktadır.
Hastalıktan korunmak için neler yapılmalıdır?
- Virusun bulaşma riskini azaltmak için temizliğe dikkat edilmesi önemlidir. Ellerin sık sık 20 saniye süreyle sabunla yıkanması, dezenfektan jellerin kullanılması önemlidir.
- Tırnaklarımızı kısa keselim
- Kalabalık yerlerde mutlaka cerrahi maske takılması gereklidir.
- Dış mekanlarda eldive takılması gerekli değildir ancak eldiven takıyorsak elllerimizi yüzümüze getirmemeye dikkat etmeli ve eve girmeden önce eldiveni çıkartmalı ve evde ellerimizi 20 saniye süreyle yıkamalıyız.
- Sosyal mesafeye dikkat edilmeli (1-1,5m).
- Sigara içiyorsak brakmak önemli.
- Evde kalmaya özen gösterelim. Kalabalık ortamlara girmeyelim.
- Özellikle 60 yaş üstü ve yüksek tansiyon, diabet ve kalp hastalığı gibi hastalığı olanların evden çıkmaması gerekiyor.
Covid-19 hastalığı ciltte döküntü yapar mı?
Covid 19 hastalığının deri tutulumuna dair yeterli çalışma yoktur. İtalyada yapılan bir çalışmada 88 hastada deri bulguları incelendi. Hastaların 18’inde (%20.4) deri bulgusu saptanmış: 14 hastada eritematöz rash (yaygın kırmızı döküntüler), 3’ünde ürtiker (kurdeşen şeklinde döküntü), 1 hastada suçiçeği benzeri veziküler döküntü. Hastalarda gövde tutulumu daha fazlaydı. Döküntülerin birkaç gün içinde gerilediği görüldü ve döküntülerin hastalığın şiddeti ile bağlantılı olmadığı gözlendi. Sonuç olarak Covid 19 hastalığınde görülen deri bulguları diğer viral döküntülere benzemektedir.
Eğer bir cilt hastalığınız varsa (sedef hastalığı, Behçet hastalığı, pemfigus vs) ve uzun süreli ilaç kullanıyorsak ne yapmamız gerekiyor?
Bu konu ile ilgili bilgiler çok kısıtlıdır.
Dermatoloji hastalarının aldıkları riskli olabilen ilaçlar: sistemik steroidler (kortizon ilaçları), azatiopürin, siklosporin, metotreksat, mikofenolat mofetil, biyolojik ajanlar (anti-TNF: adalimumab, certolizumab, etanercept, infliximab, anti IL4/13: dupilumab, anti 12/23: ustekinumab, anti 17/23: guselkumab, ixekizumab, risankuzimab, secukinumab), JAK inhibitörleri (tofacitinib, baricitinib).
İmmunmodülatör tedavi alan deri hastalığı olan hastalarda:
Eğer Covid19 tanısı aldıysa ilaçları hemen bırakılmalıdır. Çünkü immunmodülatörler viral enfeksiyona eğilimi artırmakta aynı zamanda bakteriyel enfeksiyon riskini de artırmaktadır. Bu ilaçlar hastalığın şiddetini artırabilir ve komplikasyon riskini artırabilir. İmmunmodülatör ilaçlar hastalığın süresi olan 14 gün boyunca ve sonrasında 2 hafta süreyle, toplam 4 hafta ya da tam iyileşme oluncaya kadar kesilmesi önerilmektedir.
Eğer hastada grip bulguları varsa (Covid19 tanısı almadıysa) ilaç dozunun azaltılması önerilmektedir.
Covid19 hastalığı için yüksek riskli olan hastalar:
Şiddetli psoriasis (sedef hastalığı) olan hastalarda zaten enfeksiyona (zatürre) eğilim vardır. Ancak ilacın kesilmesi ile ilgili kararı hasta kendi doktoru ile vermesi en doğrudur. (risk-yarar dengesi gözetilerek)
Kortizon tedavisi alanlar:
Yüksek doz kortizon tedavisi lan hastalarda ilacı hemen kesmek tehlikelidir. Kortizon yoksunluk sendromu riski vardır. Eğer uygunsa dozu azaltmak önerilir.
Özet olarak eğer uzun süreli bir ilaç tedavisi alıyorsanız mutlaka sizi takip eden doktorunuza danışmanız en sağlıklı davranış olacaktır.
Akne (sivilce) tedavisinde kullanılan roaccutane/zoretanin isimli ilaçları kesmemiz gerekli mi?
Sistemik retinoid tedavisi alan hastalarda Covid 19 riski ile ilgili bir bilimsel kanıt yoktur. Özellikle akne hastalarımızda kullandığımız isotretinoin (roaccutane, zoretanin) ilacın kesilmesine veya dozunun ayarlamasına gerek olmadığı bildirilmektedir.
Bu pandemi sırasında cilt sağlığını korumak için neler yapabiliriz?
El yıkamak cildin koruyucu yağ tabakasının hasarına ve incelmesine neden olmaktadır. Sık el yıkamak ciltte kuruluk, kızarıklık, çatlamalar, sızıntılı yaralara yolaçabilir. Bunu önlemek için koyucu etkili kremler ile cildi nemlendirmek gereklidir. Kremlerin içinde hyaluronik asit, seramid, dexpantenol gibi koruyucu maddelerin olması gereklidir. Kullanılan sabun ve nemlendirici ürünlerde boya ve parfüm içermeyen ürünler tercih edilmelidir.
Özellikle alerjik cildi olanlar, kuru cildi olanlar, atopik egzeması olanlarda sık el yıkamaya bağlı kuruluk ve egzemalar daha çok görülmektedir. Bu hastalarımızın koruyucu krem kullanması özellikle önemlidir.